Rouwverwerkingsproces

Waar je al niet wat van op kan steken.

Gisteravond keken JW en ik naar de serie ' House' die we op dvd hebben. In de serie kwam een jonge vrouw voor met longkanker, maar dat was niet eens het meest opvallende. Er werd een lijstje door Dr House op een flap-over geschreven over de stadia die mensen doormaken om tot rust te komen als ze iets ernstigs te horen krijgen zoals bijvoorbeeld ongeneeslijk ziek zijn, of het verlies van een dierbare.

Ik ben echt niet zo gek dat ik mijn lessen trek uit een tv-serie, maar ik had er wel eerder van gehoord en werd geïnspireerd het op te zoeken en te kijken of ik de stadia bij mezelf herken.

(Onderstaande tekst is gebaseerd op de stadia van rouwverwerking en heb ik van Wikipedia, het is een korte beschrijving van het rouwverwerkingsproces en zeker niet volledig)

De psychiater Elisabeth Kübler-Ross heeft vijf fasen omschreven die de meeste mensen geheel of gedeeltelijk doorlopen om na een traumatische ervaring weer tot rust te komen. Deze fasen zijn niet voor iedereen even intensief en ook verschilt de volgorde vaak. Iedereen verwerkt rouw op zijn eigen manier.

1. Ontkenning
Ontkenning is een algemeen afweermechanisme. In deze fase beschermt de persoon zich door de waarheid geheel af te wijzen. Dit gedrag geeft iemand de gelegenheid om de waarheid gedoseerd tot zich te laten komen. Aan het einde van deze fase gaat de persoon op zoek naar de feiten, de waarheid, de schuldige.

Ik kan me nog herinneren toen ik de diagnose kreeg dat ik het gevoel had dat het niet over mij ging, dat ik niet verdrietig kon zijn en me net een machine voelde. Toch vind ik dat niet hetzelfde als ontkennen, ik wist dat het heel erg was, maar kon er gewoon even geen emotie bij hebben.
Ook nu stop ik soms de angst weg, wil ik niet aan ziek zijn denken of heb ik stiekum de hoop op een klein wonder, maar dat vind ik ook geen ontkenning. Ik herken deze fase dus niet bij mezelf, of ik begrijp het gewoon niet goed dat kan ook hehe.

2. Protest (of boosheid)
De persoon protesteert tegen de verdrietige ervaring en heeft hierbij veel woede. Men kan gaan huilen en schreeuwen. Ook kan de woede naar God worden geuit. Men kan soms flink vloeken. Vaak richt de woede zich ook (ten onrechte) tegen de brenger van het nieuws; degene of het communicatiemiddel dat het slechte nieuws heeft gebracht, zoals de bijvoorbeld de arts. Hierbij komen gedachten naar boven als: "Waarom ik?", "waarom nu", "zoveel", "dit is discriminatie". Ook gedachten van wraak.
Soms probeert men de schuld ook iemand in de schoenen te schuiven; dit kunnen bijvoorbeeld artsen zijn, familie of mensen uit de omgeving. Men heeft niet goed gehandeld of ze hadden dingen anders moeten doen. Het is een gezond psychologisch verdedigingsmiddel om de schuld buiten zichzelf te zoeken. Door zich druk te maken over de schuldvraag ontwijkt men ook het gevoel van verlies en verdriet. Deze fase is voor de onschuldigen soms moeilijk te begrijpen en soms laat men zich ook de schuld in de schoenen schuiven en gaat men zich schuldig voelen.

Ik ben zeker boos geweest , boos waarom ik dit moest krijgen maar ja dat heeft totaal geen zin en ik vond de boosheid ook niet rationeel. Al heel snel heb ik die boosheid van me afgezet omdat het alleen maar energie kost en ook totaal onjuist is omdat er geen schuldige is. Mijn ziekte is puur toeval, stomme pech en ja boos kan je er om worden, maar ik heb geen schuldige aan te wijzen. Zeker niet naar familie of vrienden! Ik kan wel boos worden op reacties die er soms klinken als het over longkanker gaat, boos op het onbegrip van mensen voor de manier waarop ik met mijn ziek zijn omga of boos op hoe mensen soms reageren op mij nu ik ziek ben, maar eigenlijk is dat bijna niet aan de orde en krijg ik vooral veel liefde en steun.


3. Onderhandelen en vechten
Als de verliezer merkt dat protesteren en boosheid niet helpt kan men proberen het verlies te verwerken door zich doelen te stellen of beloften te doen. Dit kan vele vormen aannemen, bijvoorbeeld de eigen dood uit te stellen tot een kleinkind is geboren. Een marathon gaan lopen, of een motorfiets kopen. Ook kan men naar de rechter stappen bij een echtscheiding of ontslag. Of men kan het recht in eigen hand nemen en een tegenaanval organiseren. Een (ex)geliefde kan men stalken.

In mijn verwerking van het ongeneeslijk ziek zijn herken ik veel in deze fase. Ik ben aan het vechten voor mijn leven omdat ik een second opinion heb gevraagd en in het beste ziekenhuis wil zijn, veel informatie over longkanker opzoek en de nieuwste ontwikkelingen bijhoud. Ook sporten, ontspannen, goed eten en naar min lichaam luisteren horen hierbij. Het gevoel hebben dat je toch probeert wat te doen ook al weet je dat je voor het grootste gedeelte geen controle hebt over je kanker, hoogstens over je psychishe welbevinden.
Naast het pure lichamelijke vallen ook alle tripjes die we maken en onze trouwerij onder deze fase. Ik zou het bijna afleiding of misschien ontkenning willen noemen, maar het kan ook onder doelen stellen vallen , dingen die je nog gedaan wilt hebben voor je afscheid moet nemen.

4. Depressie
Als het verdriet niet langer te ontkennen is en protesten, onderhandelingen, tegenaanvallen, etc. niet geholpen hebben, treedt vaak depressie op. De persoon voelt zich machteloos en sluit zich vaak af voor contact of gedraagt zich teruggetrokken. De persoon sluit zich ook af voor communicatie, bijvoorbeeld door weg te lopen, de telefoon er op te gooien, zich ziek te melden, in een donker hoekje te gaan zitten en/of drugs tot zich te nemen zoals alcohol, pijnstillers, kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen.

Ik zit nog volop in de vechterstand, ik weet niet of je de fasen tegelijkertijd kan doorlopen, maar ik vecht (de vorige fase), maar voel me soms ook wel een beetje depressief. In het begin van mijn ziek zijn was dat gevoel er heel sterk, toen ik weer beetje bij beetje wat kon merkte ik dat ik me minder depressief voelde, maar nu heb ik soms ook het gevoel van oo jee hoe moet het straks allemaal, wat staat me te wacten en ja dan kan ik me een periode behoorlijk down voelen. Af en toe voor een scan dan neem ik een oxazepam en als ik echt niet kan slapen, maar ik maak me daar verder niet druk om en zie dat niet als een symptoom van een depressie


5. Aanvaarding
Na verloop van tijd ziet de persoon in dat de waarheid niet te bestrijden is en accepteert het verdriet. Iemand met een terminale ziekte kan in deze fase bijvoorbeeld met een zekere rust afscheid nemen en iemand die een geliefde heeft verloren kan weer proberen nieuwe contacten te leggen en plannen maken voor een leven zonder de geliefde. Iemand die ontslagen is kan weer een CV op internet zetten en iemand die een wedstrijd verloren heeft kan weer met de training beginnen. Sporters kunnen bijvoorbeeld een andere sport kiezen. Mensen die verhuisd zijn kunnen hun nieuwe omgeving gaan verkennen. Mensen die een been hebben verloren kunnen een rolstoel gaan kopen. Mensen die niet meer zonder bril kunnen lezen kunnen een leesbril kopen.

Ik heb in zekere zin aanvaard dat ik heel ziek ben. ik kan er over praten en ook met een zekere rust nadenken over mijn afscheid, de dingen die ik nog wil doen en zeggen..maar helemaal aanvaarden doe ik het nog niet. Ik kan het nog niet altijd accepteren wat er gebeurt en wil toch een klein beetje hoop houden dat ik nog een aantal jaar mee kan. In feite accepteer ik dan wel dat ik niet lang meer te leven heb, maar dat het binnen een jaar gebeurd is dat kan ik niet accepteren. Eerlijk gezegd denk ik ook dat ik volledige acceptatie pas ga krijgen als ik me zo enorm ziek voel dat ik de kracht niet eens meer heb om door te gaan.

Nou leuke test voor mezelf deze fasen , ik doorloop ze niet allemaal even intensief en weet ook niet zo goed wat ik er aan heb. Als ik het goed begrijp betekent het doorlopen van de fasen dat je de traumatische ervaring uiteindelijk aanvaardt en rust kan vinden. Mensen die de fasen niet goed doorlopen kunnen chronische depressie of aanpassingsproblemen krijgen. Als ik de fasen goed genoeg doorloop heb ik er niet zoveel last van de rest van mijn leven ;) JOEPIE!
Ik hoop vooral dat JW de verwerking van mijn verlies zo goed mogelijk kan doorlopen en uiteindelijk de rust vindt en gelukkig blijft.